PostHeaderIcon Nepenthes attenboroughii: tanom na na-nga-ngakan nin kino, aninipot, sagkod amamangui



“An dahon kan burak naserbing higda’an nin sarong nobya na ang Amang Diyos iyo an na-guibo---kurtina na pano nin olor, malumoy na mga hamot…”---Carl Linnaeus (1707-1778)

Naturaleza nin Kinaban

Talagang may mga tanom na na-nga-ngakan nin mga hayop. Haloy ng nadiskubre iyan--- panahon pa ni Carl Linnaeus. Tubong Uppsala, Sweden, gikan sa Unibersidad de Lund asin Harderwijk (Netherlands), si Linnaeus sarong mahigos na maestro. Siya nagpa-uso kan pag-adal, pag-grupo (taxonomic classification), pagdiskubri nin mga tinanom sa kinaban. Prominenteng nag-contribuir sa sciencia nin Botaniya. Saro sa mga enot na scientipikong nag-tukdo sa pag-apreciar kan kagayunan nin azul na planeta.

Experiencia sa Pilipinas

Kan tiempong Hapon an mga soldados na Amerikano tinukdu'an kun paano mabuhay sa kadlagan nin Pilipinas habang ang guerra ipinaglalaban. Inaram ninda ang mga tinanom sa gubat na pwedeng kakanon, mga yierbas na dapat dulagan ta nakakalason o tanom na na-nga-ngakan nin hayop o tawo!

Ang Amerikano natakot sa mga plantas na karneboro. Paglakaw ninda sa kadlagan, pirme sindang handa! Ang saindang sundang pirmeng matarom, an badil naka-kasa ingkaso. Arog sa takot sa halas o linta, ang mga guerrero maingat na naglikay. Kaipuhan ninda sa sobrevivir (survival) sa marambong na kagubatan.

An tanom na pitsil

Sa www.popsci.com, kan naka-aguing bulan, nabasa ko ang mga Nepenthes, sarong grupo nin plantas na natutuparan sa kadlagan kan Pilipinas. Sarong pagpaguiromdom nin natural na yaman kan satuyang isla sa Asia na dapat tang atamanon.

Si Stewart McPherson sagkod si Alistair Robinson, mga Britanikong dalubhasa (botanists) nin mga plantas nag-anuncio na pinangaran ki Sir David Attenborough (personalidad sa telebisyon, sarong mahilig man sa flora,) an misteriosong tanom sa kagubatan sa satuyang lugar----Nepenthes attenboroughii. Pambihira ang tanom na ini, pero magayon. Maka-nga-ngalas! Uyogon mo, na-nga-ngakan nin kino sagkod alibangbang!

Hilinga ang ang kagayunan kan Nepenthes sa mga retrato. An hitsura garo pitsil na nakolektang tubig sa ambon, ragiri, sagkod uran kan kagubatan. Makolor. Igua siya nin mahamis na taguk na gusto nin animales. Kun mapano ang pitsel kan Nepenthes nin tubig, nakakalamos ini nin mga namok, tanga, aninipot, gamo-gamo, paru-paro, kuto, mga bubuyog atbp.

Pag ang mga insekto nagadan sa pitsil, si sustansiya kan tinanom iyo ang nalusaw kan saradit na hayop. An proceso siempre luway-luway, hanggang mahigop kan Nepenthes an restos asin sustansiya kan mga insekto.

Tan’o ta maski ma-ulyas na kino pwedeng kakanon kan tinanom na ini? Kun an pistil kan Nepenthes dakula, an tubig hararom, pwedeng ang babu, halas, gamgam o ano man na hayop na daradakula mala’om sa pistil. Pwede sindang magkagaradan arog kan mga sadit na duli-duli sagkod mga amamangui.(Photo Credito Red Fern Natioal History/ www.popsci.com x 2)=0=



Nepenthes attenboruoughii among 120 species

Found in the remote mountain in Palawan, Philippines, Nepenthes attenboroughii was discovered in 2007 and was officially named this year after naturalist and TV personality David Attenborough. The plant enthusiast featured the species in his TV series Zoo Quest and also The Private Life of Plants in 1995. It’s one among 120 diverse species so far described by botanist-taxonomist Stewart McPherson in the last three years. About 30 of them are encountered in Palawan, most of them have not been fully studied and described in publcation.

The carnivorous plant produces enzymes that dissolve small mice and insects in a pitcher-like receptacle. The only pitcher plant larger than N. attenboroughii is N. rajah which British naturalist Spencer St John observed in Borneo to have drowned and digested a rodent in 1862.=0=

=============================================================

Blog Archive

Topics/Categories

Feedjit Live Blog Stats

Topics/Categories

Add to Technorati Favorites

Ateneo de Naga HS Batch 74

ABS-CBN News

GMA News.tv

Philippine Commentary

Inquirer Breaking News